“Ik kan niet beloven dat de taxichauffeur jullie naar het appartement kan brengen” benadrukt de werknemer van het taxibedrijf. Misschien had ik in de afgelopen dagen niet zo wanhopig voor hevige sneeuwval moeten bidden. We bevinden ons op zo’n 100 kilometer afstand van de eindbestemming. Ik ben bekend met de kronkelige en slecht onderhouden eenmanswegen die Tuzla met Sarajevo verbinden. In de zomer heb ik deze route ontelbare keren gereden, maar nu hadden mijn vrienden me overtuigd van een winters bezoek.
Bismillah.
In 2018 publiceerde ik een verhalenreeks over de impact van het conflict in Bosnië en Herzegovina (1992-1995). Ik wilde onderzoeken wat de impact van het conflict op de hedendaagse samenleving, gemeenschappen en individuen is. Mijn zoektocht bracht me meerdere keren naar Bosnië. Ik bezocht verschillende steden en dorpen in centraal, zuid en oost Bosnië om te luisteren, ervaren, voelen en zien. Ik wilde geen ‘standaard’ verhaal óver mensen maken die prima in staat zijn om hun eigen verhaal te vertellen. Deze serie moest niet over mij gaan, dit zijn hun verhalen.
De verhalen die ik op mijn blog deel, vertellen slechts een fractie van de tragedie die zich hier in de jaren “90 heeft afgespeeld. Het conflict ontnam meer dan 100.000 mensen het leven. Nog veel meer mensen raakten gewond of ontheemd. Iedereen heeft een eigen persoonlijk verhaal en dat zijn er te veel om te vertellen. Desondanks hoop ik dat ik erin geslaagd ben om de menselijke maat terug te brengen in een realiteit die gekenmerkt wordt door anonimiteit en cijfers.
Dit zijn de verhalen van échte mensen. Ze zijn echt gebeurd en ze gebeuren nog steeds. Elke dag opnieuw. En we staan het toe. Jij, ik, wij. We laten ons gijzelen door machteloosheid of we maken onszelf wijs dat wat er op de wereld gebeurt, buiten onze invloed ligt. Daarmee ontslaan we onszelf zonder pardon van elke morele verantwoordelijkheid.
In deze passieve houding vond ik de noodzaak om verhalen te delen. Opdat mensen zich niet langer achter hun onwetendheid verschuilen. Opdat we ervan zullen leren. Opdat ‘maar dit nooit meer’ een hele concrete betekenis gaat krijgen. Opdat we niet langer toestaan dat de geschiedenis zichzelf blijft herhalen en daarmee talloze slachtoffers maakt. Elke dag opnieuw. Met nog één dag op de teller van 2018 heb ik dan ook een voornemen voor het komende jaar: blijven strijden, blijven zoeken naar de waarheid, blijven luisteren, blijven delen, blijven inspireren.
Mijn speciale dank gaat uit naar alle mensen die ik ontmoet heb en die me een inkijk in hun pijn, verdriet en hoop voor een betere toekomst toevertrouwden.