Deel 1 gemist? Klik hier om eerst te lezen.
Sarajevo wordt omringd door rijk begroeide bergen. Gisteren verwonderde ik me op één van deze bergtoppen over het panoramische uitzicht. Van oost naar west, het uitzicht reikt zo ver als dat je kunt kijken. De Miljacka rivier baant haar weg door de stad. Langs gebedshuizen en historische gebouwen. Er is geen detail dat aan het oog kan ontsnappen.
De Bosnisch-Servische agressor stationeerde zich tussen 1992 en 1996 in de bergen rondom Sarajevo. Vanaf daar hielden ze de stad onder schot. Voortdurend werden de inwoners met artelleriebeschietingen bestookt. De toevoer van voedsel, water, medicijnen en elektriciteit werd afgesneden. De gevolgen van de belegering waren catastrofaal. Meer dan 11.000 mensen kwamen om het leven.
Sarajevo was een levensgevaarlijke openluchtgevangenis geworden. De levendige buurten lagen er nu verlaten bij. Militaire linies liepen dwars door voorheen druk bezochte straten. Ooit dienden de hoge gebouwen in de stad als orriëntatiepunten, maar tijdens de belegering veranderden ze in sluipschuttersnesten.
Hoewel het aanhoudende geweld de samenleving verlamde, ging het leven op micro-niveau door. Uit noodzaak, omdat er simpelweg geen alternatief in de uitzichtloze situatie was. De inwoners raakten bedreven in het herkennen van inslaande kogels en granaten. Ze manouvreerden zich tussen dood en leven. Overleven.
Dat gold ook voor de tienduizenden kinderen die gedurende de belegering in Sarajevo verbleven. Nezira was één van hen. “Mijn kinderjaren waren niet onbezonnen, maar ik vond een manier om kind te zijn. Tijdens beschietingen schuilden we in de kelder. Daar speelden we totdat er geen schoten meer klonken” vertelt ze. “Daarna ging ik gewoon naar buiten om te spelen. Ik was heel bewust van de situatie en ik wist dat ik voorzichtig moest zijn.”
Oorlogsgeweld is onvoorspelbaar. Momenten van relatieve rust werden wreed verstoord door periodes van aanhoudend geweld. Buiten spelen was nooit zonder gevaar. Ruim 1.600 kinderen werden tijdens de belegering van Sarajevo gedood. Toch probeerden de inwoners van Sarajevo hun kinderen een enigszins ‘normale’ jeugd te geven. Ook onder extreme omstandigheden ging het leven gewoon door.
* Foto: www.rferl.org
