Tussen toerisme, gentrificatie en neokolonialisme ligt een dunne lijn. Hoewel veel witte mensen graag willen geloven dat koloniale invloeden elementen uit een vervlogen tijd zijn, bewegen ze vaak in de geest van bezetters uit het verleden. In de historische medina van Marrakech is een parallel universum van witte toeristen en expats ontstaan. Het is duidelijk wie er tot de heersende klasse behoren, en wie niet. Marokkanen krijgen alleen toegang tot deze exclusieve bubbel, als ze een uniform dragen en in dienst van de nieuwe heersers staan.
Met een groot en zwaar dienblad klimt een Marokkaanse horecamedewerker de steile trappen naar het dakterras op. Op zijn dienblad staan gloeiendhete tajines en dampende schalen couscous. Ik houd mijn hart vast als ik hem naar boven volg. Op iedere etage begroeten de gastheren ons met een geveinsde vriendelijkheid. Boven op het dakterras zitten groepjes Europese toeristen comfortabel onder een parasol.
In de zomer zijn temperaturen van 40 graden geen uitzondering. Lange werkdagen, van meer dan 10 uur, in de brandende zon zijn dat evenmin. Ook dan kleedt het personeel zich verplicht in snikhete kostuums. Alles om de oriëntalistische beleving van witte gasten compleet te maken.
Er heerst een ongemakkelijke neokoloniale sfeer op het terras, maar ik vermoed dat de andere gasten dat niet doorhebben. Ze zijn te druk met zichzelf en ze kijken niet eens op of om naar het personeel dat hen bedient. We zoeken een plaatsje in de zachte lentezon. Al gauw staat de gastheer aan tafel om onze bestelling in het Frans op te nemen. “Salaam aleikum, bghit joesj ataay ghoya” antwoordt mijn partner. Hoewel het overduidelijk is dat de gastheer Darija spreekt, blijft hij steevast in het Frans terug praten.
Toeristen en expats komen graag naar Marrakech om een levensstijl toe te eigenen, die ze zich in het thuisland niet kunnen veroorloven. Ze zijn gericht op een snelle bevrediging van hun lusten naar weldaad en luxe. Extravagante restaurants en boetiek hotels van overwegend witte eigenaren richten zich op een overwegend wit publiek. Ze schieten als paddenstoelen uit de grond. Lokale bewoners moeten daar voor wijken, want net als elders ter wereld wint het grote geld het hier van de emotionele waarde. Zo wordt de historische medina steeds verder demografisch gezuiverd en wordt de machtspositie van de tijdelijke gasten alsmaar sterker.
Dat leidt tot ongemakkelijke en conflicterende situaties met bewoners. Ik herinner hoe een toerist stiekem foto’s probeerde te maken van een authentieke buurtslager. De slager was daar duidelijk niet van gediend en beet haar kwaad toe dat ze zonder toestemming geen foto’s mag maken. Geschrokken, maar vooral verontwaardigd, verborg ze snel haar camera onder haar jas.
Voor heel even werd deze toerist vanuit haar parallelle universum terug naar de echte wereld geworpen. Maar voor duurzame bewustwording en verandering is meer nodig. Namelijk dat toeristen en expats zich niet langer achter hun witte fragiliteit verschuilen, maar de impact van hun neokoloniale denkbeelden onder ogen zien.